PDF شناخت اختلالات شخصیتی،قبل و بعد از ازدواج

اين كتاب در سه بخش و ۱۶ فصل تنظيم شده است. كتاب براي بررسي ويژگي زوج‌ها، آنها را در سه دسته كلي «عشاق عجيب و غريب و غيرعادي» (شامل محبوب شكاك، محبوب گوشه‌گير، محبوب عجيب و غير عادي)، «عشاق نمايشي، بي‌ثبات و خطرناك» (شامل محبوب خطرناك، محبوب طوفاني، محبوب نمايشي، محبوب خودشيفته و محبوب تضعيف‌گر) و «عشاق مضطرب دوري گزين و وابسته» (شامل محبوب وحشت‌زده‌، محبوب وابسته، محبوب خشك و منضبط و محبوب غمگين) تقسيم بندي مي‌كند.

قسمتی از فهرست مطالب

عشق ويرانگر: شناسايي شخصيت‌هاي عجيب و غيرعادي و راهنماي نجات بخش

بررسي ريشة اختلالات شخصيتي: چگونه اشخاص غيرعادي را درك كنيم؟

چگونه امكان دارد شيفتة اشخاص مبتلا به اختلالات شخصيتي شوم؟

با ۹ روش متداول آشنا شويد.

بخش اول: شخصيت‌هاي عجيب، غيرعادي و مرموز

• شخص شكاك و بدگمان: شخصيت پارانوئيد
• شخص گوشه‌گير و انزوا طلب : شخصيت اسكيزوئيد
• شخص عجيب و غيرعادي: شخصيت اسكيزوتيپال

بخش دوم: شخصيت‌هاي نمايشي، بي‌ثبات و خطرناك

• شخص خطرناك: شخصيت ضداجتماعي
• شخص طوفاني: شخصيت مرزي يا بينابيني
• شخص نمايشي: شخصيت هيستريانيك
• شخص خودشيفته: شخصيت نارسيستيك
• شخص تضعيف‌گر: شخصيت منفعل- تهاجمي

بخش سوم: شخصيت‌هاي مضطرب، كناره‌گير و وابسته

• شخص وحشت‌زده: شخصيت دوري گزين
• شخص وابسته: شخصيت وابسته
• شخص خشك و منضبط: شخصيت وسواسي- اجباري
• شخص غمگين: شخص افسرده

منتخبی از متن کتاب

شخص شكاك و بدگمان: اختلال شخصيت پارانوئيد (Paranoid Personality Disorder)

ويژگي ها و تشخيص شخصيت پارانوئيد

• شخصيت پارانوئيد به شما مشكوك است و گمان مي‌كند قصد لطمه زدن به او را داريد، مي‌خواهيد از او سوء استفاده كرده و به طريقي او را فريب دهيد.

• تمام فكرش به اين مشغول است كه آيا واقعاً به او وفادار هستيد و آيا مي‌تواند به شما اعتماد كند.

• در اعتماد كردن به شما ترديد دارد و از اين مي‌ترسد كه اطلاعات محرمانه‌اش روزي عليه او استفاده شوند.

• حتي وقتي قصد داريد صميمانه از او تعريف كنيد، از صحبت‌هاي شما تهديد و تحقير را برداشت مي‌كند.

• وقتي احساس كند به او توهين شده و كوچك شمرده شده (كه اكثر اوقات از برخورد ديگران چنين برداشتي دارد) براي هميشه كينه به دل مي‌گيرد.

• در تعامل با ديگران خيلي زود احساس مي‌كند با او بدرفتاري شده و حقش پايمال مي‌شود، از اين رو به سرعت و با عصبانيت تمام واكنش نشان داده و حالت تلافي جويانه به خود مي‌گيرد.

• او هميشه نسبت به وفاداري شما سوءظن دارد و نجابت شما را زير سوال مي‌برد.

+ هشدار

يك هشدار جدي مخصوصاً براي كساني كه با يك شخص به شدت شكاك در رابطه هستند: احتمال دست زدن به اقدامات خشونت‌آميز در افراد مبتلا به پارانوئيد بيش از مبتلايان به ديگر اختلالات شخصيتي مي‌باشد. هر وقت اخبار حوادث مي‌شنويم كه كسي در منزل يا محل كار با شليك گلوله كشته شده و در اكثر موارد قاتل نيز خودكشي كرده است، تشخيص ما پارانوئيد بودن شخص قاتل است. به ياد داشته باشيد هر چه افكار خشونت‌آميز را جدي‌تر در ذهن بپروراند، اين تفكرات بيشتر به توهمات واقعي تبديل شده (كه اين يكي از نشانه‌هاي روان‌پريش بودن شخص است) و شخصيت پارانوئيد براي اينكه از آسيب در امان بماند دست به اقدامات پيشگيرانه مي‌زند (به نظر او اين امر كاملاً موجه است). بنابراين شخصي كه مبتلا به اختلال پارانوئيد حاد است اگر گمان كند كه رئيسش قصد اخراج او دارد و يا همسرش تصميم به ترك او گرفته با خود فكر مي‌كند؛ «چرا من بي‌كار بنشينم و اول از همه من به آنها ضربه وارد نكنم؟» متوجه شده‌ايد كه افكار شخصيت پارانوئيد تا چه حد مي‌تواند خطرناك باشد.

اختلال پارانوئيد چگونه در فرد بوجود مي‌آيد؟

شخص مبتلا به پارانوئيد در كودكي معمولاً گوشه‌گير و بسيار زود رنج بوده، و ديگران او را كودكي «عجيب و غيرعادي» مي‌دانستند. او روابط محدودي داشته و غالباً مورد تمسخر كودكان ديگر قرار مي‌گرفته و توسط آنها طرد مي‌شده است. به علاوه اين افراد يكي از والدين خود را سنگدل، غيرقابل احترام و زورگو مي‌دانند. در دوران بلوغ و بزرگسالي شخص پارانوئيد در مواجه با ساير افراد هميشه منتظر سوء استفاده و حملة آنهاست و همزمان اين طرز فكر را در ذهن مي‌پروراند كه موجودي «متفاوت»، «خاص» و «تنها» مي‌باشد. والدين آنها احتمالاً افرادي كمال‌گرا و وسواسي بوده‌اند و در تنبيه فرزندان خود بي‌رحمانه عمل مي‌كرده‌اند و انتظار مي‌رود اين پيام را به كودك رسانده باشند؛ «اشتباهات به هيچ وجه قابل تحمل نيستند». اين كه افراد پارانوئيدي هم «خاص» بودند و هم مورد تمسخر ديگران قرار مي‌گرفتند يك تناقض آشكار به نظر مي‌رسيد. براي كنار آمدن با اين تضاد آنها با خود چنين فرض كردند كه چون به مراتب بهتر از سايرين هستند پس در اجتماع بي‌وقفه مورد آزار قرار مي‌گيرند. اين اختلال بيشتر در مردان تشخيص داده شده است.

از اين‌رو ممكن است با فرار كردن و پس زدن شما به اين تلاش‌ها پاسخ دهد. شخص پارانوئيد تصور مي‌كند اقدامات مهرجويانه و صميمي شما در واقع تلاشي پنهان براي برملا كردن ضعف‌هاي اوست. مهم نيست كه براي بهتر شدن اين رابطه چه قدر تلاش به خرج داده و زمان صرف مي‌كنيد، در نهايت خود را در حالي خواهيد يافت كه به مهر و محبت ي آدم يخي اميد بسته‌ايد (كسي كه تا ابد با شك و بدگماني با شما رفتار خواهد كرد).

اگر به تازگي با شخص مبتلا به پارانوئيد رابطه برقرار كرده‌ايد به زودي يعني بعد از پشت سرگذاشتن عشق بازيهاي اوليه پي‌خواهيد برد كه دوست داشتن او رفته رفته دشوارتر مي‌شود. او هرگز از شك و بدگماني به شما دست بر نخواهد داشت. اگر چه به پاكي و صداقت نيات خود ايمان داريد، شخص مبتلا به پارانوئيد آن را به منفي‌ترين شكل ممكن تفسير كرده و در پي يافتن نشانه‌هايي از سوء رفتار، فريب و خيانت شماست. پي‌مي‌بريد كه دائماً در حالت «آماده باش كامل» به سر مي‌برند (با هوشياري تمام مترصد حملات عاطفي از جانب ديگران هستند). آنها همواره حالت تدافعي دارند، از اين مي‌ترسند كه كنترل امور از دستشان خارج شود و ذهنشان دائماً درگير وفاداري يا عدم فاداري اطرافيان است. او به هيچ عنوان درك نمي‌كند رفتار كينه‌توزانة خود اوست كه باعث مي‌شود ديگران با او بي‌رحمانه رفتار كنند. حالت تدافعي اين افراد (كه در تمام برخوردهايشان شاهد هستيم) همان چيزي است كه فرويد آن را فرافكني (Projection) مي‌نامد؛ و به اين معناست كه شخص خشونت و كينه‌اي كه در رفتارهايش وجود دارد را به طور كامل انكار مي‌كند و تمام اين حالت‌هاي بدخواهانه را در اطرافيانش (و يا اشخاصي كه ملاقات مي‌كند) مي‌بيند و به آنها نسبت مي‌دهد.

شايد مسئله‌سازترين حقيقتي كه در مورد اين افراد وجود دارد اين باشد كه آنها در برابر تحقيرها و انتقاداتي كه (اغلب با برداشت اشتباه) از ديگران دريافت مي‌كنند به شدت و با خشونت تمام واكنش احساسي (و در برخي موارد فيزيكي) نشان مي‌دهند. افراد مبتلا به پارانوئيد، جنگ‌طلب، زودجوش بوده و اكثراً در حال شكايت كردن و يا كم‌حرف مي‌باشند (كه البته اين سكوت حالتي كينه‌توزانه در خود پنهان دارد). آنها همچنين ممكن است لجباز، اهل نيش و كنايه و بسيار كنترل‌گر باشند. وقتي دوستان يا اعضاي خانوادة شما او را (كه همسر يا معشوق شماست) غيرقابل تحمل توصيف مي‌كنند احتمالاً به اين ويژگيها اشاره دارند. آنها از خود مي‌پرسند چه چيزي باعث شده حاضر شويد با چنين شخص زود رنج و خالي از هر شور و نشاطي رابطه داشته باشيد. آنها ديگر تمايلي به ادامة رابطه با شما و همسرتان ندارند، از روحية جنگ طلب و خشن او خسته هستند و نمي‌خواهند خود را درگير جنگ و جدالي كه در نتيجة اين حالات روحي اوست، كنند.

افراد مبتلا به اختلال پارانوئيد به شكلي ناراحت كننده از برقراري ارتباط صميمي پايدار خودداري مي‌كنند، حاضر نيستند رازهاي خود را افشا كنند (در برخي موارد حتي بازگو كردن عادي‌ترين مسائل زندگي خود را خطرساز مي‌دانند) و هيچ ظرفيتي براي اعتماد به ديگران در خود نمي‌بينند. به ياد داشته باشيد چنين شخصي وقتي احساس ضعف و شكنندگي داشته باشد و يا تصور كند مورد تمسخر ديگران قرار گرفته است (كه در اكثر مواقع از برخورد ديگران چنين برداشتي دارد) مي‌تواند خطرساز ظاهر شود. لازم است بدانيد معمولاً سرمنشأ اين خصومت و پرخاشجوئي ترس است. شخص مبتلا به پارانوئيد علي‌رغم شجاعت ظاهري و احساس خاص بودن (كه دربارة خودش دارد) هميشه از درون احساس پوچي و بي‌ارزش مي‌كند و اين حس باعث وحشت او مي‌شود. در نتيجه تصور مي‌كند هر آن ممكن است توسط ديگران طرد شده و مورد تمسخر آنها قرار بگيرد. در برخي نمونه‌ها، فرد عاشقي كه مبتلا به پارانوئيد است بسيار خشن و خطرناك خواهد شد (به سبب حس طرد شدن توسط معشوق با كينه‌توزي تمام رفتار كرده و همواره در پي‌انتقام جويي است).

و در آخر هشداري در مورد خيانت

شخص مبتلا به پارانوئيد تا حدي انتظار ديدن خيانت و عدم وفاداري را دارد و ممكن است اكثر مواقع به صورت آشكار يا با زيركي و پرده پوشي شما را به بي‌وفايي متهم كند. اگرچه اين مسئله به شما احساس خشم و درماندگي مي‌دهد اما از ياد نبريد «تصور خيانت» عنصري جدانشدني و هستة اصلي اين اختلال شخصيتي مي‌باشد. شما به عنوان مركز محبت و عشق‌ورزي شخص پارانوئيدي خطر احساسي و عميقي براي او محسوب مي‌شويد: وقتي نزديك‌ترين و عزيزترين شخصي كه با يك بيمار پارانوئيدي رابطه دارد او را ترك مي‌كند چيزهاي زيادي در اين ميان از دست خواهد رفت. پس از او اين انتظار مي‌رود كه حتي حدس و گمان دربارة خيانت او را خشمگين كند (حتي اگر در وفاداري شما هيچ شكي وجود نداشته باشد).

چرا شيفتة افراد مبتلا به پارانوئيد مي‌شوم؟

با تمام اين توضيحات اگر در حال حاضر با يك شخص شكاك رابطه داشته باشم چه بايد كرد؟ و اگر در زندگيم بيش از يك بار درگير رابطة عاطفي با چنين افرادي شده باشم دليلش چه مي‌تواند باشد؟ وقتي تجربة چنين رابطه‌هايي را در ذهن مرور مي‌كنم به روشني در مي‌يابم با افرادي رابطه داشته‌ام كه خصوصيات زير در آنها به چشم مي‌خورد؟

طرز برخورد آنها باعث جذب و فريفته شدن شما مي‌شود و حتي احتمال دارد گرفتارشدن شما در دام چنين شخصيت‌هايي بيشتر از حد عادي اتفاق بيفتد. هر چند تمام آنها در نهايت موجب درد و اندوه شما خواهد شد. بعضي از ما ممكن است شخصيت جدي، پر رمز و راز تودار او را خوشايند بدانيم. كنجكاويم بفهيم در پس اين ظاهر آرام چه چيزي نهفته است و امتناع او از صحبت درباره خودش در نظر ما تواضع و فروتني او محسوب مي‌شود. شايد به وضوح متوجة بيقراري و عدم اطمينان خاطر او مي‌شويم و به دليل اين حالات او پي‌مي‌بريم: او مطمئن نيست ما دوستش داريم يا نه. و اين كشف تازه مي‌تواند احساسات مادرانه‌اي را در ما بوجود بياورد از اين رو بي‌وقفه سعي مي‌كنيم به او توجه كرده و اطمينان خاطر دهيم (درست مانند مادري كه به فرزندش اطمينان مي‌دهد دوستش دارد و هميشه با اوست) و اين تلاش‌ها را براي آرام كردن او و پايان بخشيدن به نگراني‌هايش انجام مي‌دهيم.

وقتي در يك رابطة عاطفي جديد طرف مقابل، خود را «زخم خورده» و «آسيب ديده» نشان مي‌دهد و به وضوح پيداست كه به توجه بسيار زيادي نياز دارد، بعضي از ما ضعف نشان داده و جذب چنين رابطه‌اي مي‌شويم.

زندگي در كنار شخص مبتلا به پارانوئيد

اگر درگير رابطه با شخص مبتلا به پارانوئيد هستيد بهتر است چه كاري انجام دهيد؟ آيا در رابطه‌هاي طولاني مدت هيچ اميدي به بهبودي هست؟ آيا اصلاً اين امكان وجود دارد كه در تيررس بدگماني‌هاي او نباشيد؟ آيا شما در خطر هستيد؟ اين سؤالات بسيار مهم و البته دشوار هستند كه نمي‌توان پاسخ‌هاي ساده‌اي به آنها داد. به عنوان روانشناسان باليني كه تجربة كافي دربارة اين اختلال دارند به شما اين نصيحت را مي‌كنيم: خيلي سريع از اين رابطه خارج شويد. شم دروني ما به ما مي‌گويد؛ شخص مبتلا به پارانوئيد نوع حاد به هيچ وجه نمي‌تواند همسر مناسبي براي شما باشد. تقريباً در همة موارد پيشنهاد مي‌كنيم بيشتر از اين به خود آسيب نرسانيد و سريعاً از اين رابطه خارج شويد. در كنار هشداري كه مي‌دهيم به اين موضوع نيز واقفيم كه اختلال پارانوئيد از نظر شديد يا خفيف بودن درجه‌بندي خاصي را شامل مي‌شود و همچنين بر اين باوريم تصميم‌گيري دربارة ماندن يا ترك اين رابطه بايد عاقلانه صورت بگيرد (مخصوصاً اگر ازدواج كرده‌ايد). اگر مصمم هستيد كه به رابطة خود با چنين شخصي- هر چند كوتاه مدت- ادامه دهيد، در اينجا روشهايي را پيشنهاد مي‌كنيم كه به شما كمك مي‌كند شرايط را آرامتر كرده و ايمني و سلامت عقلي و جاني خود را حفظ كنيد.

انتظارات شما بايستي واقع‌بينانه باشد

اختلال پارانوئيد را يك روند مادام‌العمر بدانيد، تغيير پيدا كردن در چنين وضعيتي به شدت كند صورت مي‌گيرد. ممكن است به نظر برسد هر تلاشي از جانب شما براي بهبودي رابطة مشتركتان طرف مقابل را بيشتر پرخاشگر و كينه‌اي مي‌كند و اين مسئله به آساني شما را دلسرد مي‌سازد. ريشه‌هاي اختلال پارانوئيد به تجربيات كودكي شخص برمي‌گردد، به همين دليل شكل دادن دوبارة آن در آينده بسيار دشوار است. اگر مي‌توانيد باورهاي پارانوئيدي همسر خود را بپذيريد در حالي كه همزمان به پيدايش تغييراتي- هر چند ناچيز- در او اميد بسته‌ايد مي‌توان گفت در موقعيت نسبتاً خوبي قرار داريد تا بتوانيد نسبت به رفتارهاي كينه‌توزانه و بدگماني‌هاي اجتناب ناپذير او صبوري پيشه كنيد.

هر زمان كه ميسر است اجازه دهيد او سكان را در دست بگيرد:‌ وقتي اجازه دهيد كنترل سرعت با او باشد (سرعتي كه پايه‌گذار صميميت بين شماست) آنگاه فرصت مغتنمي را براي خود به وجود مي‌آوريد تا او اعتماد بيشتري به شما پيدا كند. لازمة تمام اين اقدامات داشتن صبر و شكيبايي است.

اگرچه وسوسه انگيز است و حق نيز با شماست اما با او بحث و جدل نكنيد

زندگي با بدگماني‌هاي هميشگي و رفتارهاي توهين‌آميز شخص مبتلا به پارانوئيد بسيار آزار دهنده بوده و در عين حال اميد به بهبودي در آن بسيار ناچيز است. طبيعي است كه به تمام گفته‌ها، توهين‌ها و تلخي‌ رفتار او با خشم پاسخ دهيد. و همچنين بسياري از ما به خاطر اين جر و بحث‌هاي هر روزه و اقدامات تحريك‌آميز هميشگي از پا مي‌افتيم و بدتر از همه اينكه تمام اين مشكلات بر سر مسائل بسيار احمقانه، تفكرات و كج فهمي‌هاي بي‌پايه و اساس او شكل مي‌گيرد. اما مشكل همين جاست: شخص مبتلا به پارانوئيد از شما همين انتظار را دارد كه با بي‌رحمي و كينه‌توزي واكنش نشان دهيد و اقدام تلافي جويانة همراه با خشم و عصبانيتي كه از خود نشان مي‌دهيد تنها سبب مي‌شود او اذعان كند تمام تصوراتي كه هميشه در سر دارد صحيح مي‌باشد- شما نيز مانند تمام آدمهاي ديگر غيرقابل اعتماد هستيد- درست است؛ در نظر شما اين يك بي‌عدالتي محض مي‌باشد.

اما سعي كنيد در فكر تلافي حرفها و تهمت‌هاي او نباشيد و مقابله به مثل نكنيد. شايد اگر به شخص مبتلا به پارانوئيد مانند كودكي ترسيده و زخم خورده نگاه كنيد آنگاه ميل به انتقام و ضربه زدن به او كه در وجودتان شعله مي‌كشد را خاموش كنيد.

نفوذ كلام خود را به كار بگيريد

از آنجا كه فرد مبتلا به پارانوئيد هيچ‌گاه، حتي در واكنش به اعتراضات شديد شما ممكن نيست از افكار پارانوئيدي خود صرف‌نظر كند از اين رو عقل حكم مي‌كند مثل يك فروشنده خبره با رويكرد «فروش با زبان گرم و نرم» عمل كنيد تا بتوانيد ارتباط بهتري با او داشته باشيد. يك متخصص درمان اختلال پارانوئيد روشي به نام (به كارگيري نفوذ كلام) را پيشنهاد مي‌كند: يعني در عين حال كه با او هستيد و با جديت به او گوش مي‌كنيد سعي كنيد چيزي به جز احترام، پذيرش و همدردي بي‌قيد و شرط از خود نشان ندهيد. نزاع بر سر جزئيات تنها به مشاجره، پس كشيدن و گوشه‌گيري بيشتر او منجر مي‌شود. بدون قضاوت حرفهايش فقط گوش كنيد و به او نشان دهيد؛ درك مي‌كنيد كه چه قدر مشتاق درد دل كردن و بروز احساساتش مي‌باشيد و به اين نحو حمايتش كنيد.

يك اخطار جدي: نبايد با افكار پارانوئيدي او همراه شده و آنها را تاييد كنيد. در برابر رفتارهاي كينه‌توزانه، تحقيرآميز و يا تهديد كننده او مقابله كنيد. وقتي پاي امنيت جاني شما و فرزندانتان در ميان است، مدارا و سازش جايز نيست.

تا بدين جاي كار به شما پيشنهاد كرديم رويكردي دلسوزانه با شخص مبتلا به پارانوئيد داشته باشيد. اما وقتي صحبت از امنيت شما دربين است ديگر نمي‌توان به راحتي با او مدارا كرد. زندگي با چنين شخصي مي‌تواند بسيار افسرده كننده باشد و از لحاظ عاطفي به شما صدمه وارد كند. ممكن است آن چنان مورد تهمت و سرزنش‌هاي او قرار بگيريد كه حرمت نفستان آسيب ببيند.

مهمتر از آن امكان دارد زماني برسد كه او شما را جسماً تهديد كرده و يا كار به جايي برسد كه دست به حملة واقعي بزند. در چنين مواقعي پيشنهاد مي‌كنيم تدابير محكمي پيش بيني كنيد و همچنين وقتي در پي آن تهديدها يا خشونت‌هاي جدي رخ داد به سرعت او را ترك كنيد. اگر بچه‌ها نيز در اين بين درگير باشند مسئله حياتي‌تر از قبل خواهد بود. هيچ‌چيز نمي‌تواند توجيه كنندة اين باشد كه بچه‌ها در معرض رفتارهاي تند، كينه‌توزانه و غيرقابل پيش‌بيني يك بزرگتر قرار بگيرند. اگر برخوردهاي همسر بيمار شما آن قدر خشن است كه باعث شده شما و فرزندانتان زجر بكشيد وقت آن رسيده از او جدا شويد (هر چه سريع‌تر از چنين شخصي فاصله بگيريد).

درمان چندان موثر نيست

مانند بسياري از اختلالات شخصيتي مطرح شده در اين كتاب شخص مبتلا به پارانوئيد به ندرت داوطلبانه حاضر به درمان مي‌شود مگر اينكه تهديد به جدايي يا از دست دادن شغلش شود. شايد در برخي مواقع حاضر شوند با يك روان درمانگر صحبت كنند. اما موضوع صحبت آنها فقط اين خواهد بود كه ديگران چه طور قصد صدمه زدن به آنها را داشته و قرباني خيانت اين و آن شده‌اند؛ هيچ‌گاه توقع نداشته باشيد كه مسئوليت بروز مشكلات را شخصاً به گردن بگيرند. عقل حكم مي‌كند امكان تغيير در چنين بيماراني را ضعيف بدانيم.

خلاصه فصل

لازم است بسيار مراقب شخصيت‌هاي شكاك باشيد. مرد يا زن مبتلا به پارانوئيد به شكل آزار دهنده‌اي فوق‌العاده شكاك است و بدون در نظر گرفتن اين كه شما چه قدر وفاداريد نمي‌تواند هيچ اعتمادي به شما داشته باشد. نسبت به بسياري از حالات و اشارات او كه بيانگر عدم اعتماد، تهمت و زير سوال بردن انگيزه‌ها و نيت‌هاي شما به شكلي آزار دهنده است، هوشيار باشيد. وقتي ثابت شد، شخصي كه به تازگي با او ارتباط برقرار كرده‌ايد يك بيمار پارانوئيدي است به خود و زندگي‌تان لطمه وارد نكنيد و خيلي سريع او را ترك كنيد و بدانيد احتمال داشتن يك رابطة سالم با اين گونه افراد كم است. و بدتر از آن شخص مبتلا به پارانوئيد از لحاظ عاطفي بسيار تلخ و گزنده است و حتي مي‌تواند به سلامت جسمي شما آسيب برساند. شما مي‌توانيد گزينه‌هاي بهتري داشته باشيد!