کمرویی،خجالت،جسارت،ابراز وجود،مهارت های اجتماعی،اضطراب اجتماعی

همچنانكه مطالعه خواهيد نمود، كمرويي و انواع اضطراب اجتماعي (و در واقع بسياري از اختلالات رفتاري) ريشه در برخي از باورهاي غلط و نادرست و فقدان مهارتهاي اجتماعي دارد و در اين كتاب سعي شده است تا به زباني ساده راهكارهاي علمي و عملي براي اصلاح اين اختلالات ارائه شوند. نكته كليدي در موفقيت اين روشها، تمرين و تداوم در آنها است. لازم چنين مسئله‌اي تغيير بنيادي افكار خودكار منفي و مخربي است كه در طي چندين سال در ذهن فرد شكل گرفته‌اند.

قسمتی از فهرست مطالب

فصل اول: ماهيت احساسات عواطف

فصل 2: تفاوت كم‌رويي با خجالت، شرم، حيا، گناه، افتخار

• اصطلاحات و تعاريف

فصل 3: كمرويي، گوشه‌گيري، انزوا و اضطراب يا هراس اجتماعي در كودكان

• باورهاي غلط
• خجالت كشيدن، كمرويي و ترسويي (Shyness & Timidiness)
• عوامل و موقعيت‌هاي بوجود آورنده يا برانگيزانندة خجالت و شرم
• گوشه‌گيري، انزوا و تنهايي
• نحوة برخورد با كمرويي، خجالت و گوشه‌گيري در كودكان 2 تا 5 ساله
• اجتناب از اشتباهات تربيتي
• ايجاد احساس امنيت و اطمينان و اعتماد
• تقويت حرمت و اعتماد به نفس
• آموزش مهارتهاي اجتماعي

فصل 4: خجالت، كمرويي و اضطراب اجتماعي در نوجوانان و بالغين

• انواع اضطراب اجتماعي
• نمونه‌هايي از افراد خجالتي و اضطراب اجتماعي
• در ضمیر ذهن و فکر فرد خجالتی چه می گذرد؟
• شروع و شيوع كمرويي و اضطراب اجتماعي
• جنبه‌هاي مثبت خجالت و كمرويي
• چرا كمرو و خجالتي میشویم؟
• تفاوت خجالت و كمرويي با اضطراب اجتماعي
• تفاوت اضطراب يا هراس اجتماعي با شخصيت منزوي
• تفاوت اضطراب اجتماعي با افسردگي
• تفاوت اضطراب اجتماعي با وحشت‌زدگي
• خودآزمون اضطراب اجتماعي Min- spin

– روبرو شدن با موقعيت‌هاي اضطراب آور و هراس‌آور
– اجزاء و انواع حساسيت زدايي
– روش عملي حساسيت‌زدايي بوسيله خود
– روش غلبه بر ترس از سخنراني
– تمرين‌هاي مناسب براي غلبه بر اضطراب اجتماعي
– كسب مهارت براي مصاحبه شغلي

• پایانی

منتخبی از متن کتاب

فصل 3

آموزش ابراز وجود و جرأت و جسارت
از نظر تعريف به توانايي در ابراز نظر و درخواست و ايستادن براي حفظ حرمت و طلب حق و حقوق خود بدون تجاوز به حريم و حق و حقوق ديگران جرأت و جسارت گفته مي‌شود. يكي از مشكلات اصلي افراد كمرو و خجالتي كمبود جرأت و ابراز وجود است. براي پرورش و تقويت چنين ويژگي رعايت نكات زير كمك كننده خواهد بود:

او را با حق و حقوقش آشنا كنيد: در هر جامعه‌اي چه كودكان و چه بالغين داراي يك سري حق و حقوق اوليه انساني هستند و پدر و مادر ( و مسئولين جامعه) بايستي در بطن زندگي آنها را به فرزندان خود منتقل كنند كه مهمترين آنها عبارتند از:

– با احترام و حرمت با او برخورد شود. هيچكس حق ندارد ديگري را مورد تحقير، سركوفت و تمسخر قرار دهد و به او بي‌احترامي كند و يا در او احساس گناه، حماقت و ناديده گرفته شدن بكند (مگر اينكه طرف مقابل به حريم و حرمت فرد تجاوز نمايد).

– هر انساني حق دارد كه اشتباه كند ولي بايستي نتايج و پيامدهاي آن را نيز بپذيرد و مسئوليت آن را خود به عهده بگيرد.

– هر فردی مي‌تواند بدون اينكه احساس گناه يا خودخواهي بكند، به خواسته ديگران جواب رد دهد و نه بگويد.

– در زندگي خصوصي خود، فقط در برابر تعداد محدودي از افراد مي‌تواند پاسخگو باشد و نه هيچكس ديگري (خود، والدين، خواهر و برادر و گاهي اعضاء بسيار نزديك خانواده از جمله همسر).

– فرد مي‌تواند بدون اينكه احساس بدي بكند، نظر خود را عوض كند ( اول بستني مي‌خواستم ولي حالا مي‌بينم شكلات مي‌خوام؛ فكر مي‌كردم بچه نمي‌خوام ولي حالا با هر قيمتي مي‌خوام بچه‌دار شوم و …)

– حق دارد خواسته خود را ابراز كند ( و در نظر دارد كه طرف مقابل حق دارد جواب رد بدهد).

– شنيده شود و جدي گرفته شود.

– بدون اينكه احساس بدي بكند اگر موضوعي را متوجه نمي‌شود، آن را ابراز كند و درخواست توضيح و اطلاعات بيشتر كند.

-كودك مورد بي‌محلي دوستش قرار مي‌گيرد: «من دلم مي‌گيره (احساس) وقتي نمي‌خواي با من صحبت كني (عامل). چون فكر مي‌كردم با هم دوست هستيم (چرايي).

– به كودك گفته مي‌شود كه بايستي شكلاتش (يا مدادش و …) را بدهد در غير اينصورت مورد اذیت قرار خواهد گرفت: «من از اينكه تهديد مي‌كني عصباني هستم و كسي حق نداره به زور از كسي چيزي بخواد».

– دوست كودك با سر به سر گذاشتن يا خواسته‌هاي نابجا موجب اختلال در كار او مي‌شود: «من احساس درماندگي مي‌كنم چون رفتارت باعث هواس پرتي من مي‌شه و نمي‌تونم كارم رو انجام بدم».

– دوست او اعتياد پدرش را به ديگران بيان مي‌كند: «من احساس تأسف و يأس مي‌كنم كه اعتياد پدرم رو به ديگران ميگي. چون فكر مي‌كردم ميشه به تو اعتماد كرد».

– كودك مورد تمسخر و ريشخند قرار مي‌گيرد: «من احساس شرم و خجالت مي‌كنم وقتي به من مي‌خندي و خنديدن به ديگران كار درستي نيست».

– ديگري وسيله امانت داده شده را پس نمي‌دهد: من ناراحت هستم كه چيزي كه به تو امانت دادم، پس نميدي. من الان خودم اونو نياز دارم (يا هديه تولدم هستش، يا ..) و ازت مي‌خوام كه اونو پس بدي.

– كودك مثلاً بدليل نمره پايين گرفتن مورد تمسخر يا دست انداختن مي‌شود: وقتي منو دست ميندازي يا مسخره‌ام مي‌كني دلسرد و غمگين مي‌شوم. چون من بيشترين تلاشم رو مي‌كنم (يا مريض بودم) و مي‌خوام كه دست از مسخره كردن برداري. بتدريج به كودك آموزش دهيد كه حتي در ابراز احساسات خوب و مثبت خود نيز از اين گونه پيامها استفاده كند (مثلاً «از اينكه بعد از مدرسه مي‌خوای با هم بازي كنيم خيلي هيجان زده و خوشحال هستم. چون ميدونم بهمون خيلي خوش ميگذره»).

الگوي خوبي براي او باشيد: كودكان ضبط صوتهاي بسيار قوي و حساسي هستند و آنچه را كه مي‌بينند و مي‌شنوند (خصوصاً از والدين خود) درون ذهن و حافظة خود ضبط مي‌كنند و از آنها به عنوان الگو استفاده مي‌كنند. در خانواده‌اي كه اصول تربيتي مستبد و ديكتاتوري حاكم است معمولاً كودك يا فردي ضعيف و توسري خور بار خواهد آمد و يا پرخاشگر و مهاجم. بايستي آن روز را كه فرزندمان شروع به نه گفتن به ما مي‌كند و در برابر حق و حقوق خود مي‌ايستد جشن بگيريم و نه اينكه فكر كنيم فرزندمان خيره سر و ياغي شده است. اگر تصميم و رفتار كودك برخلاف ميل و اشتياق ما است ولي برخلاف قواعد و اصول مهم نيست آن را باید به فال نيك گرفت و فقط با ذكر نظر و عقيده خود، به نظر و تصميم او احترام گذاشت (حتي اگر بدانيم صددرصد اشتباه خواهد بود). مثلا زماني كه كودك اشتها ندارد و يا به غذايي يا انجام كاري غيرضروري علاقه‌اي ندارد نبايستي به او اصرار كرد. اما بايستي در برابر آن دسته از قواعد و مقررات مهم خانواده با ثبات و سرسخت بود. كودك از طريق مقررات و قوانين باثبات و در عين حال درست، منطقي و منصفانه با حق و حقوق خود آشنا شده و در مطالبه آنها استوار و صبور خواهد شد. بايستي هر اقدام و رفتار جسورانه (و نه پرخاشگرانه) كودك مورد تأييد، تشويق و تحسين قرار گيرد.

توجه: با آموزش نحوه ابراز وجود و نظر خود، اعتماد به نفس كودك افزايش يافته و جسورتر مي‌شود و جلوي بسياري از زورگويي‌هاي همسالان خودبخود گرفته مي‌شود.