كلمات زشت و بددهانی (فحش دادن) در کودکان

كمتر كودكي است كه هرازگاهي كلمات نامناسب از دهانش خارج نشود و يا باعث خجالت و شرمنده‌شدن كسي نشود و از ديد ما نامناسب و ناخوشايند نباشد. براي برخورد صحيح با اينگونه رفتار فرزندانمان ابتدا بايستي علت آن را شناسايي نمود تا تدبير مناسبي بكار بست. همچنانكه در زير خواهيد يافت بسياري از آنها نيازي به هيچ اقدام خاصي ندارند.

علل اصلي ناسزا گفتن و كاربرد كلمات زشت در كودكان عبارتند از:

تكرار محض

براي كودك 3 تا 4 ساله كه در مرحله تكامل زباني است بهترين راه براي مهارت پيدا كردن، تكرار كلمات است و در بسياري از موارد كودك بدون اينكه معني و مفهوم كلمه بكار برده شده را بداند، به صرف شنيدن آن از ديگران، آن را تكرار مي‌كند. در اين موارد كافي است كه با يك اشاره مختصر به اينكه ما چنين كلمه‌اي را اينجا به كار نمي‌بريم بلافاصله با تمهيدي، حواس كودك را پرت كنيد.

جلب توجه كردن

كودكان نيازمند توجه بوده و بدنبال راهي براي رسيدن به آن هستند. لذا اگر با روشهاي معمول و مناسب به جايي نرسند، از نقطه ضعف و حساسيت والدين براي اين مسئله استفاده مي‌كنند. پس در اين موارد ابتدا اشكالات كار خود را پيدا و آنها را رفع كنيد (به فصل اول مراجعه كنيد). در برابر اين موقعيت‌ها، حساسيت چنداني به خرج ندهيد و در صورتيكه سن كودك اجازه دهد، راه درستِ درخواست كردن را به آنها بياموزيد.

ابراز ناراحتي و عصبانيت

اين رفتار معمولاً كپي‌برداري شده از ديگران (پدر و مادر، هم سن و سالان) بوده و نياز به يك تدبير صحيح و طولاني مدت دارد:

– خود الگوي مناسبي براي او باشيد. اگر كلمه‌اي نامناسب در حضور او بكار برديد، سريعاً معذرت خواهي كرده و عواقب آن را بپذيريد (به مطالب زير مراجعه كنيد).

– مراقب برنامه‌هاي تلويزيوني كه آنها مشاهده مي‌كنند باشيد.

– در جمع خانوادگي جريمه‌اي براي اداي كلمات زشت از هركس بگذاريد.

– اصول صحيح ابراز خشم و عصبانيت را به آنها بياموزيد (به فصل مربوط مراجعه كنيد).

-كلمات جايگزين بجاي كلمات ركيك و زشت ساخته و بكار ببريد (نظير مزخرف، كله پوك، شغال، گاو، گوساله و يا كلمات بي‌مربوط يا بي‌معني نظير زردك، زرشك، لگن، هشمخ و …)

– به زبان ساده و در حد دركشان معاني كلمات را به آنها توضيح دهيد. مثلاً اين كلمه مربوط به زمان دستشويي بوده و فقط در آنجا بكار برده مي‌شود و يا اينكه اين را فقط بزرگترها بكار مي‌برند(؟!) و …

– هر زمان كه فرزندتان واكنش بسيار خوبي در برابر خشم و عصبانيت خود نشان داد او را تحسين كنيد.

– در موارديكه فرزندتان واقعيت آزاردهنده را در مورد كسي گفت (مثلاً به خانمي بگويد شما چرا سبيل داريد؟) خونسردي خود را حفظ كرده و سريع موضوع را عوض كنيد و بعداً در فرصت مناسب براي او توضيح دهيد كه چرا گفتار ما (هر چند صحيح) ممكن است باعث آزار ديگري شود (ولي هيچگاه او را سرزنش نكنيد). براي اين منظور ابتدا با مثال‌هاي ساده تفاوت انسانها و علايق‌شان را مشخص كنيد (خصوصاً ميان خود او و خواهر و برادرشان) و آنگاه با ذكر چند مثال علت ناراحت شدن آنها را براي او شرح دهيد.

– گاهي اوقات كلمات شنيده شده را ناديده بگيريد و محل را ترك كنيد.

– مطمئن باشيد اگر شما با همسر و فرزندانتان محترمانه گفتگو و ارتباط داشته باشيد، بندرت كلمات زشت بصورت عمدي يا عادتي از آنها خواهيد شنيد.
توجه: برای تنبیه در مورد به زبان آوردن كلمات زشت و ركيك، باورهاي قديمي همچون ريختن فلفل به دهان كودك و يا شستن دهان با آب و صابون و امثال آن را به گورستان بسپاريد.

این مقاله برگرفته شده از کتاب: پرورش،تربیت و مراقبت از کودکان و نوجوانان 2 تا 5 سالگی